Số trẻ em mắc rối loạn phổ tự kỷ ở Việt Nam đang tăng lên rất nhanh, nhiều cha mẹ sai lầm trong cách can thiệp khiến trẻ bỏ lỡ giai đoạn vàng. Đó là chia sẻ của bác sĩ Đinh Thạc, Trưởng khoa Tâm lý, Bệnh viện Nhi đồng 1 tại hội thảo “Phương pháp mới trong can thiệp cho trẻ tự kỷ”, do European Wellness tổ chức diễn ra ở Thành phố Hồ Chí Minh ngày 4/5 vừa qua.
Bác sĩ cho biết, rối loạn phổ tự kỷ (ASD) là một rối loạn phát triển thần kinh, đặc trưng bởi những khiếm khuyết về giao tiếp và tương tác xã hội, đồng thời kèm theo các mẫu hình hành vi, sở thích rập khuôn, giới hạn.
Thống kê cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh ASD trên toàn cầu đã tăng dần theo thời gian. Cụ thể, thời điểm mới phát hiện vào năm 1970, bệnh có tỷ lệ chỉ 1/10.000 trẻ. Đến năm 2000, tỷ lệ trên đã lên đến 1/150 (0.67%). Gần nhất năm 2023 theo CDC Hoa kỳ, tỷ lệ này đã đạt tới 1/36, trong đó tỷ lệ bệnh nhân nam so với nữ là 4/1.
Riêng tại Việt nam, hiện nay chưa có nhiều con số thống kê chính xác tỷ lệ trẻ em bị rối loạn phổ tự kỷ. Theo công bố của Tổng cục Thống kê thời điểm tháng 1/2019, nước ta có khoảng 1 triệu người bị tự kỷ, tỷ lệ trẻ em mắc tự kỷ ước tính là 1% số trẻ sinh ra.
Còn tại khoa Tâm lý của Bệnh viện Nhi đồng 1, báo cáo các năm 2021-2022 cho thấy, tỷ lệ bệnh nhi mắc ASD dao động trong khoảng 1,5-2%. Bác sĩ Đinh Thạc nhận định, số lượng trẻ em ASD tại Việt Nam đang tăng lên rất nhanh, do nhận thức của cộng đồng xã hội và các bậc phụ huynh về rối loạn phổ tự kỷ ngày càng sâu rộng hơn.
Theo bác sĩ Thạc, cho đến nay, nguyên nhân của chứng tự kỷ ở trẻ em chưa được biết một cách chính xác. “Nhiều công trình nghiên cứu khoa học cho thấy có nhiều yếu tố góp phần vào việc hình thành chứng tự kỷ ở trẻ bao gồm: Di truyền (khoảng 80% rối loạn phổ tự kỷ xuất hiện do thừa hưởng gien di truyền); Phối hợp với một số bệnh lý (hội chứng X mỏng giòn, rubella bẩm sinh,…);
Những rối loạn khác đi kèm: trẻ chậm phát triển trí tuệ (50%), động kinh (30%), chứng tăng động kém tập trung; Yếu tố môi trường được ghi nhận: thời kỳ mang thai mẹ thường xuyên tiếp xúc với nhiều chất độc hại như thuốc lá, rượu bia, ma túy…làm tăng nguy cơ trẻ tự kỷ sau khi sinh ra; Trẻ tiếp xúc thường xuyên hóa chất độc hại, sự ô nhiễm môi trường, gia đình bỏ mặc ít dạy dỗ quan tâm yêu thương…cũng làm gia tăng nguy cơ trẻ bị tự kỷ”, bác sĩ Đinh Thạc cho hay.
Bác sĩ Thạc cho biết, tự kỷ là một rối loạn phát triển thần kinh phức tạp, có các khiếm khuyết hành vi đặc trưng trong 3 lĩnh vực: Tương tác xã hội, giao tiếp bằng lời và không lời; Hành vi, sở thích, hoạt động rập khuôn, lặp đi lặp lại.
Khi phát hiện trẻ có những biểu hiện bất thường về hành vi như trẻ ít cười, ít biểu lộ cảm xúc tình cảm với cha mẹ, thích chơi một mình, kém tương tác với những người xung quanh, mối quan tâm bị thu hẹp, hành vi rập khuôn… đặc biệt là có kèm theo tình trạng thoái lui ngôn ngữ nghiêm trọng ở trẻ (trẻ quá chậm nói so với tuổi hoặc trẻ bị mất hẳn kỹ năng ngôn ngữ) được xem là những dấu hiệu cảnh báo sớm gợi ý cho cha mẹ.
Về tình hình chung, hiện nay trẻ bị rối loạn phổ tự kỷ không có thuốc điều trị đặc hiệu. Bệnh cũng được xem là rối loạn phát triển mạn tính, có thể kéo dài suốt đời, ảnh hưởng đến sự phát triển tối ưu của trẻ.
Tuy nhiên, nếu trẻ được phát hiện sớm và chương trình can thiệp thích hợp, trẻ oàn toàn có nhiều cơ hội cải thiện hòa nhập, thích nghi và có cơ may sống tự lập, kể cả thành công ở tuổi trưởng thành. Trong đó, 2 giai đoạn vàng để chẩn đoán và điều trị là trước 2 tuổi và trước 5 tuổi.
Ngược lại, nếu can thiệp muộn, bệnh nhi có thể gánh chịu nhiều hậu quả. Đầu tiên, trẻ mất đi cơ hội cải thiện các kỹ năng cần thiết cho việc hòa nhập và phát triển. Kế đến, trẻ trở thành gánh nặng cho gia đình, khi mọi hoạt động phải lệ thuộc hoàn toàn người lớn.
Khi can thiệp trễ, hiệu quả rất hạn chế nhưng chi phí lại rất tốn kém. Ngoài ra, trẻ mất đi cơ hội học hành, mặc dù vẫn có thể học được (chỉ dưới 50% trẻ tự kỷ có chỉ số IQ thấp), đánh mất tương lai của trẻ…
Sai lầm phố biến của cha mẹ
Bác sĩ Đinh Thạc cũng chỉ ra một số hướng can thiệp trẻ tự kỷ sai lầm. Thứ nhất, gia đình ngộ nhận con chỉ chậm thôi, từ từ rồi sẽ phát triển bình thường, khiến bệnh nhi không được quan tâm kịp thời, để qua “giai đoạn vàng” điều trị.
Thứ hai, nghe theo lời mách bảo của người khác hoặc tự làm “bác sĩ” đi tìm thuốc điều trị, các loại thuốc bổ, thuốc tốt cho não bộ trôi nổi để con em uống, dẫn đến tiền mất tật mang, thậm chí khiến trẻ nguy hiểm sinh mạng.
Bên cạnh đó, có rất nhiều trường hợp tin rằng việc trị liệu cho trẻ tự kỷ chỉ một mình gia đình là đủ. “Trẻ tự kỷ sẽ không thể chờ đợi lâu. Vì vậy chúng ta nên dành những gì tốt nhất cho trẻ tự kỷ”, bác sĩ Thạc nhấn mạnh.
Bác sĩ chuyên khoa 2 Thái Thị Thanh Thủy, nguyên Trưởng khoa Tâm lý, Bệnh viện Nhi đồng 2 chia sẻ, hiện nay tại Việt Nam, trẻ tự kỷ có thể được can thiệp đa ngành, gồm: Y sinh, tâm lý, giáo dục đặc biệt, âm ngữ trị liệu, y học cổ truyền và kể cả tế bào gốc.
Ngoài những liệu pháp can thiệp kết hợp cho trẻ, tuân thủ chế độ ăn uống và các loại thuốc theo phác đồ của bác sĩ điều trị, còn cần có sự phối hợp từ phía gia đình. Các bác sĩ cho rằng, cha mẹ và trẻ là trung tâm trong suốt quá trình trị liệu. Do đó, cần nâng đỡ và hỗ trợ gia đình có con em bị tự kỷ kịp lúc khi họ gặp khó khăn.
Trung tâm Hoa Cúc Trăng nơi chuyên tham vấn, chuẩn đoán và can thiệp trẻ mang hội chứng rối loạn phổ tự kỷ, tăng động giảm chú ý, rối loạn ngôn ngữ, chậm nói,…. Quý phụ huynh quan tâm xin vui lòng liên hệ cơ sở gần nhất để được tư vấn, hỗ trợ.
1. TRUNG TÂM HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC HÒA NHẬP HOA CÚC TRẮNG
Địa chỉ: 281/4/2 Bình Lợi, Phường 13, quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh
Điện thoại: 0937648768 (Cô Thúy)
2. TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG TÂM LÝ GIÁO DỤC HOA CÚC TRẮNG
Địa chỉ: 220/3 Phan Vân Hân, Phường 17, quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh
Điện thoại: 0906614086 (Cô Nga)
3. TRUNG TÂM HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC HÒA NHẬP HOA CÚC TRẮNG BÌNH TÂN
Địa chỉ: 87 đường số 28, phường Bình Trị Đông B, quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh.
Điện thoại: 0909 548 394 (Cô Thủy)
4. TRUNG TÂM HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC HÒA NHẬP HOA CÚC TRẮNG THỦ ĐỨC
Địa chỉ: số 8 đường số 5, khu dân cư Hiệp Bình, Khu phố 7, phường Hiệp Bình Chánh, thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh.
Điện thoại: 0974109956 (Cô Huyền)
Để lại một bình luận