Phụ huynh khi có con được kết luận mắc rối loạn phổ tự kỷ chắc chắn sẽ có những lo lắng, căng thẳng riêng và có thể gọi là một “cú sốc” về mặt tinh thần. Tuy nhiên, hãy lưu ý rằng mỗi trẻ đều có những thế mạnh riêng cũng như khiếm khuyết và trẻ đặc biệt cũng không ngoại lệ.
Đã có nhiều phương pháp can thiệp ra đời để hỗ trợ trẻ có rối loạn phổ tự kỷ hay trẻ đặc biệt có thể học tập những kỹ năng mới và vượt qua vô vàn thách thức ở từng giai đoạn phát triển. Những phương pháp này không nhắm đến việc điều trị chứng tự kỷ mà thay vào đó, chúng giúp trẻ củng cố những năng lực cần thiết để hòa nhập và vui chơi, học tập cũng như sinh hoạt trong cuộc sống hằng ngày với những kỹ năng thích nghi.
Can thiệp cá nhân là gì? Theo Fey (1986) định nghĩa can thiệp cá nhân là người can thiệp như chuyên gia lâm sàng, giáo viên kích thích hoặc trả lời trẻ có ý thức để hỗ trợ sự phát triển trong giao tiếp được cho là có nguy cơ.
Tại sao phải can thiệp cá nhân?
Đối với trẻ rối loạn phổ tự kỷ, các khó khăn mà trẻ gặp phải rất đa dạng: Về giao tiếp từ không lời nói đến có lời. Về tương tác xã hội từ cách biệt, thụ động đến chủ động. Về các hành vi lặp lại, sở thích bị hạn chế từ nhẹ đến rõ rệt. Về xử lý giác quan từ kém nhạy cảm đến quá nhạy cảm. Về xử lý thông tin, phong cách học tập: các kỹ năng nhìn không gian mạnh; người học trực quan; người học chuyển động; chức năng điều hành kém; tập trung vào chi tiết.
Đối với trẻ chậm nói hoặc rối loạn ngôn ngữ cũng vậy, có trẻ chậm nói đơn thuần các mốc phát triển khác trẻ đều đạt được đúng độ tuổi chỉ gặp khó khăn ở lời nói. Có trẻ lại gặp khó khăn ở ngôn ngữ tiếp nhận, có trẻ gặp vấn đề ở ngôn ngữ diễn đạt hoặc có trẻ gặp cả hai vấn đề trên.
Chính vì mỗi cá nhân là một cá thể riêng biệt, không trẻ nào gặp khó khăn giống trẻ nào. Nên các bé cần 1 chương trình can thiệp riêng. Hỗ trợ những khó khăn chỉ trẻ đó gặp phải để nâng mốc phát triển lên tiệm cận với tuổi thực.
Đối tượng cần can thiệp cá nhân
- Trẻ được chẩn đoán là rối loạn phổ tự kỷ.
- Trẻ chẩn đoán là chậm nói (trẻ chậm nói là 18 tháng chưa có lời nói)
- Trẻ được chẩn đoán là rối loạn ngôn ngữ.
- Trẻ được chẩn đoán là tăng động giảm chú ý.
- Trẻ được chẩn đoán là khiếm khuyết học tập…..
Các phương pháp can thiệp cá nhân
Khi bàn đến các phương pháp can thiệp, hiện tại, chúng ta có rất nhiều cách tiếp cận khác nhau cũng như phương pháp can thiệp rối loạn phổ tự kỷ. Một số phương pháp tập trung vào hành vi, xây dựng kỹ năng xã hội và giao tiếp; trong khi một số khác giúp trẻ giải quyết các vấn đề về cảm giác, vận động, cảm xúc và vấn đề ăn uống.
Đứng trước rất nhiều lựa chọn, việc phụ huynh cần làm là nghiên cứu nhiều tài liệu và chắc chắn phải có sự tư vấn cùng với các chuyên gia can thiệp, trị liệu tâm lý về vấn đề của trẻ lẫn phụ huynh đang gặp. Khi tìm hiểu về những phương pháp can thiệp rối loạn phổ tự kỷ, phụ huynh sẽ tìm thấy rất nhiều thông tin khác nhau cũng như đặt ra nhiều câu hỏi thắc mắc về hiệu quả và phương pháp thực hiện.
Tuy nhiên, không có việc chúng ta chỉ có thể lựa chọn một phương pháp duy nhất để can thiệp cho trẻ trong cả quá trình. Mục tiêu của những phương pháp này đều nên nhằm mục đích đến việc can thiệp cho trẻ trên những biểu hiện và nhu cầu vô cùng đa dạng khác nhau và riêng biệt đối với từng trẻ.
Can thiệp hành vi
Can thiệp hành vi viết tắt là ABA là phương pháp được sử dụng phổ biến để giúp thúc đẩy những hành vi tích cực của trẻ và giảm thiểu các hành vi không mong muốn. Hầu hết chiến lược can thiệp trong phương pháp này đều tuân thủ theo các phân tích hành vi. ABA giúp trẻ hiểu được mối liên quan giữa hành vi và kết quả.
Đối với phương pháp can thiệp dựa trên phân tích hành vi, những nỗ lực để có được hành vi tích cực luôn luôn được củng cố. Ví dụ như một chuyên gia có thể khen thưởng trẻ khi trẻ yêu cầu trợ giúp một cách lịch sự. Bởi vì phần thưởng sẽ đi kèm với hành vi đúng đắn, trẻ sẽ có xu hướng lặp lại hành động đó vào lần sau. Mặt khác, nếu trẻ bộc phát sự giận dữ, trẻ sẽ hiểu rằng mình không được nhận thưởng.
ABA là phương pháp tiếp cận thực chứng. Phương pháp can thiệp này cũng dễ dàng ứng dụng với nhiều trường hợp trẻ vì nó đáp ứng theo nhu cầu của từng trẻ. Nhiều nghiên cứu chia sẻ phương pháp này nếu được thực hiện lâu dài và cường độ cao, có thể cải thiện cho trẻ về kỹ năng sống, kỹ năng tư duy và kỹ năng xã hội.
Mô hình can thiệp sớm Denver
Early Start Denver Model mô hình can thiệp sớm có hiệu quả dựa trên các kết quả nghiên cứu về quá trình học tập và phát triển ở trẻ nhỏ. ESDM là cách tiếp cận hiệu quả cho trẻ từ 12 tới 48 tháng và cũng được kết hợp với ABA. Những phiên làm việc này sẽ tổ chức các trò chơi và hoạt động chơi cùng phù hợp cho trẻ với chuyên viên hoặc gia đình trẻ.
Ví dụ như tập cho trẻ hát để kích âm cho trẻ, hoặc những trò chơi bắt chước cũng giúp trẻ nhận biết những bộ phận cơ thể. ESDM tập trung vào việc tạo ra những giao tiếp, tương tác tích cực; thúc đẩy kỹ năng giao tiếp và kỹ năng tư duy trong suốt quá trình.
Đối với phương pháp này, sự tham gia của phụ huynh là một phần rất quan trọng. May mắn là những chiến lược của phương pháp này đều rất linh hoạt và có thể diễn ra ngay cả ở các buổi dã ngoại hay ngay tại nhà cùng với gia đình. Chuyên gia có thể hướng dẫn phụ huynh những điều trên. Bên cạnh đó, những nghiên cứu về mặt não bộ cũng chỉ ra rằng ESDM giúp thúc đẩy khả năng ngôn ngữ lẫn kỹ năng giao tiếp và hành vi tích cực.
Phương pháp phản hồi then chốt
Phương pháp can thiệp (Pivotal Response Treatment – PRT) là phương pháp tiếp cận dựa trên ABA và những lĩnh vực rộng hơn bao gồm động lực, tự kiểm soát và phản hồi trước những gợi ý, chủ động trò chuyện, tương tác. Bằng cách tập trung vào việc thúc đẩy phản hồi ở trẻ, PRT giúp trẻ cải thiện đáng kể trong kỹ năng tương tác xã hội và giao tiếp.
Trong suốt quá trình can thiệp, chuyên gia sử dụng thức ăn yêu thích hoặc món đồ chơi yêu thích trong tầm ngắm của trẻ nhưng lại ngoài tầm với để thúc đẩy nhu cầu lên tiếng và nhờ giúp đỡ của trẻ.
PRT được sử dụng ở hình thức can thiệp cá nhân và can thiệp theo nhóm. Nghiên cứu chỉ ra rằng cả 2 hình thức đều tốt cho sự giao tiếp của trẻ.
Can thiệp nhận thức
Phương pháp can thiệp nhận thức (Cognitive behavior therapy hay CBT) có thể giúp trẻ có rối loạn phổ tự kỷ có thể đi từ tư duy đến hành vi. Chuyên gia giúp trẻ tự nhận thức, tự đánh giá và kiếm soát cảm xúc, ví dụ như căng thẳng. Phương pháp này cũng hữu ích trong việc dạy trẻ làm xử lý tình huống khó khăn và những thử thách khác trong cuộc sống.
CBT sẽ được điều chỉnh để phù hợp với nhu cầu của trẻ. Cách tiếp cận có thể giúp giải quyết thêm vấn đề về giấc ngủ.
Ngoài ra vẫn còn có nhiều phương pháp, liệu pháp khác để can thiệp rối loạn phổ tự kỷ. Bên cạnh việc tìm hiểu thêm thông tin từ nghiên cứu, bài viết chuyên gia, phụ huynh nên tìm gặp chuyên gia riêng để hỗ trợ trẻ, nhất là vạch ra kế hoạch giáo dục cá nhân phù hợp cho trẻ trong từng giai đoạn.
Can thiệp cá nhân có hiệu quả
Làm thế nào để can thiệp cá nhân hiệu quả? Để can thiệp cá nhân trẻ tự kỷ có hiệu quả nhất, cha mẹ có thể theo được quá trình can thiệp cũng như biết chính xác con mình đã đạt được những gì sau một thời gian can thiệp tại cơ sở can thiệp thì phụ huynh càn lưu ý những vấn đề sau đây:
- Con cần được bác sỹ chuyên khoa chẩn đoán trẻ gặp những khó khăn nào, dạng tật nào? ( bởi các khiêm khuyết khác nhau sẽ cho chúng ta phương pháp can thiệp khác nhau). Trẻ được định hướng can thiệp những gì? Bao nhiêu giờ, tuần can thiệp thì phù hợp?
- Trẻ cần được các nhà chuyên môn lên kế hoạch can thiệp cá nhân cho 3 đến 6 tháng (dài hạn) và 1 đến 3 tuần (ngắn hạn).
- Có giáo viên chính quy, được huấn luyện can thiệp.
- Đánh giá lại 3 tháng 1 lần để biết được mức độ tiến bộ của con, những khó khăn gặp phải. Lên kế hoach tiếp theo là hạ mục tiêu, chia nhỏ mục tiêu hay là nâng mục tiêu lên.
- Cha mẹ cần củng cố những kiến thức, các hoạt động mà trẻ đã đạt được trong giờ cá nhân. Trao đổi thường xuyên với các chuyên viên, giáo viên về tình hình của con.
- Vấn đề cuối cùng mà phụ huynh cần quan tâm là cơ sở can thiệp đó có giấy phép không, nơi nào cấp phép? những nhà chuyên môn ở đó là ai? Vì dù sao trung tâm, trường học mà có sự quản lý của nhà nước sẽ được đáp ứng được các yêu cầu cơ bản nhất về chuyên môn cũng như cơ sở vật chất.
Trung tâm Hoa Cúc Trắng nhận can thiệp cá nhân cho trẻ gặp khó khăn từ 18 tháng đến 7 tuổi, từ 8g đến 19 giờ các ngày trong tuần. Quý phụ huynh vui lòng liên hệ theo thông tin bên dưới để được tư vấn, hỗ trợ
1. TRUNG TÂM HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC HÒA NHẬP HOA CÚC TRẮNG
Địa chỉ: 281/4/2 Bình Lợi, Phường 13, quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh
Điện thoại: 0937648768 (Cô Thúy)
2. TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG TÂM LÝ GIÁO DỤC HOA CÚC TRẮNG
Địa chỉ: 220/3 Phan Vân Hân, Phường 17, quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh
Điện thoại: 0906614086 (Cô Nga)
3. TRUNG TÂM HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC HÒA NHẬP HOA CÚC TRẮNG BÌNH TÂN
Địa chỉ: 87 đường số 28, phường Bình Trị Đông B, quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh.
Điện thoại: 0909 548 394 (Cô Thủy)
4. TRUNG TÂM HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC HÒA NHẬP HOA CÚC TRẮNG THỦ ĐỨC
Địa chỉ: số 8 đường số 5, khu dân cư Hiệp Bình, Khu phố 7, phường Hiệp Bình Chánh, thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh.
Điện thoại: 0974109956 (Cô Huyền)
Để lại một bình luận